سالروز شهادت سیدالساجدین امام زین العابدین

علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، معروف به امام سجاد و زین‌العابدین (۳۸- ۹۵ق)، چهارمین امام شیعیان. مدت امامت وی ۳۵ سال بود. در واقعه کربلا حضور داشت؛ ولی به علت بیماری در جنگ شرکت نکرد. لشکر عمر بن سعد پس از شهادت امام حسین(ع) او را همراه اسیران کربلا به کوفه و شام بردند. خطبه امام سجاد(ع) در شام باعث آگاهی مردم از جایگاه اهل بیت شد.

واقعه حره، نهضت توابین و قیام مختار در زمان امام سجاد(ع) روی داد.

مجموعه ادعیه و مناجات امام سجاد در کتاب صحیفه سجادیه گرد آمده است. رسالة الحقوق، رساله‌ای کوچک درباره تکالیف بندگان در برابر خدا و خلق خدا، منسوب به او است.

بنابر روایات شیعه، امام سجاد(ع) به دستور ولید بن عبد الملک با سمّ به شهادت رسید. مدفن وی در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی(ع)، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) است.

نسب، لقب، کنیه

علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، معروف به امام سجاد و امام زین‌العابدین، چهارمین امام شیعیان و فرزند امام حسین(ع) است.

نام و نسب مادر او، از مسائل اختلافی است و نام‌های متعددی برای او ذکر شده است؛ از جمله: شهربانو، شهربانویه، شاه زنان، جهانشاه، خوله، سلافه، غزاله، سلامه، حرار، مریم، فاطمه.

شیخ مفید نام مادر وی را شاه‌زنان، دختر یزدگرد معرفی می‌کندو شیخ صدوق نیز مادر ایشان را دختر یزدگرد پسر شهریار پادشاه ایران می‌داند که هنگام وضع حمل او از دنیا رفته است.

البته برخی از پژوهشگران نپذیرفته‌اند که مادر امام سجاد(ع)، شهربانو دختر یزدگرد بوده است. از جمله سیدجعفر شهیدی با بیان ادله و قرائنی، پذیرش مادری با این اوصاف را برای امام سجاد

کنیه او ابوالحسن، ابوالحسین، ابومحمّد و ابوعبداللّه بوده است.

القابش زین العابدین، سیدالساجدین، سجاد، هاشمی، علوی، مدنی، قرشی، علی‌اکبر است.ذوالثَّفنات لقب دیگری است که به آن حضرت داده‌اند. چراکه ایشان بر اثر عبادت و نماز بسیار، جایگاه‌های سجده‌اش همانند زانوی شتر پینه بسته بود.

امام سجاد(ع) در زمان خویش به نام‌های «علی‌الخیر»، «علی‌الاصغر» و«علی‌العابد» شهرت داشت^.

ولادت

بنا بر قول مشهور امام سجاد(ع) در سال ۳۸ق متولد شده است که در این صورت بخشی از حیات امام علی(ع) و نیز دوران امامت امام حسن مجتبی(ع) و امام حسین(ع) را درک کرده و ناظر تلاش معاویه برای تحت فشار گذاشتن شیعیان در عراق و دیگر نقاط بوده است.

اما در برخی اخبار سن امام را کمتر از آنچه مشهور است، دانسته و تولد امام را در حدود سال ۴۸ق گفته‌اند. گرچه این اخبار در منابع متعددی نقل گردیده، اما شواهدی وجود دارد که مانع از قبول آنهاست، مثلا اینکه مشهور مورخان و سیره نویسان تولد وی را در سال ۳۸ ذکر کرده‌اند که بر مبنای آن، سن امام در واقعه کربلا، ۲۳ سال دانسته شده است. از جمله محمد بن عمر واقدی، از راویان اخبار تاریخی اهل سنت، بعد از نقل این کلام از امام صادق(ع)که گفت علی بن الحسین(ع)در ۵۸ سالگی رحلت کرد، می‌نویسد: این گفتار بر آن دلالت دارد که امام سجاد(ع) در حالی که ۲۳ یا ۲۴ سال داشته در کنار پدرش در کربلا بوده است.

زهری نیز گفته است که علی بن الحسین در حالی که ۲۳ داشت، در کربلا کنار پدرش بود.

شهادت

در تاریخ دقیق شهادت امام سجاد(ع) اختلاف است، سال شهادت را ۹۴  یا ۹۵  گفته‌اند. روز شهادت نیز در منابع، مختلف گزارش شده‌است؛ برخی شنبه۱۲ محرم بعضی ۲۵ محرم گزارش کرده‌اند. گزارش‌های دیگر نیز از جمله ۱۸، ۱۹، و ۲۲ محرم در منابع دیده می‌شود.

در منابع شهادت امام سجاد توسط سمی بود که به دستور ولید بن عبد الملک به او خورانیده شد. قبر او در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی، امام محمد باقر و امام جعفر صادق است.